Το εικαστικό Αγιον Ορος εκ νέου

Η μεγάλη έκθεση του Μάρκου Καμπάνη στο Βυζαντινό Μουσείο αναβαπτίζει μια μακρά παράδοση

Του Νικου Bατοπουλου

ΕΚΘΕΣΗ. Κατεβαίνεις σκάλες πολλές, αν δεν επιλέξεις τον ανελκυστήρα, για να φθάσεις στον χώρο που φιλοξενεί την έκθεση του Μάρκου Καμπάνη στο Βυζαντινό Μουσείο. Οταν έφθασα, έξω είχε ψιλόβροχο και ποτέ δεν είχα δει τόσο όμορφη την εσωτερική αυλή του μουσείου με τις φρεσκοφυτεμένες μπουκαμβίλιες και λεβάντες. Σαν να με τραβούσε κάτι στην «κοιλιά» του κτιρίου δεξιά, όπου και τα έργα του Μάρκου Καμπάνη, απλωμένα και ωραία παρουσιασμένα σε τρεις αίθουσες. Είχε μια ταιριαστή σιωπή ο χώρος, οι δυο-τρεις επισκέπτες κινούνταν αθόρυβα. Δεν περίμενα ότι η θέαση της τόσο πλούσιας (ανέλπιστα πολύπτυχης) δημιουργίας του Μάρκου Καμπάνη θα μου ενέπνεε τέτοια συναισθήματα ανάτασης και διάθεση περισυλλογής.

Ξεχνάς ότι η θεματική είναι «αγιορείτικη». Και αυτό διότι η ζωγραφική και τα χαρακτικά του Μάρκου Καμπάνη σε συνεπαίρνουν σε έναν στρόβιλο, όπου το θέμα δεν έχει τόσο σημασία όσο ο τρόπος. Ολα τα έργα, βέβαια, είναι ένας ύμνος στην αγιορείτικη κουλτούρα, με την ευρύτερη έννοια, όπου το θεολογικό εμπεριέχεται, δεν πρυτανεύει. Η φύση, τα κτίσματα, η αύρα του τόπου δημιουργούν καταλυτική ατμόσφαιρα. Τα ακριλικά, τα μολύβια, τα κάρβουνα, οι νωπογραφίες, οι εικονογραφήσεις βιβλίων, οι αγιογραφίες, οι ανατυπώσεις χαλκογραφιών του 19ου αιώνα συνθέτουν έναν κόσμο που κινείται με μεγάλο σεβασμό απέναντι σε αυτό που υπήρξε αλλά που διατηρεί ψηλά τη σημαία της ελευθερίας και της αυτόνομης έκφρασης. Εχω την αίσθηση ότι ο Μάρκος Καμπάνης, προσφέροντας τόσο μεγάλες υπηρεσίες στην αγιορείτικη κοινότητα, επιχειρεί μια αξιοσημείωτη σύνθεση ελληνικής παράδοσης και σύγχρονης δημιουργίας ενώ την ίδια στιγμή προσέρχεται όχι μόνο για να συνεχίσει την τόσο θαυμαστή εικαστική παράδοση γύρω από τον Αθω αλλά και να την εμπλουτίσει διευρύνοντάς την.

Αυτή η διεύρυνση συντελείται μέσα από κανόνες υψηλής τέχνης. Τα ζωγραφικά και χαρακτικά έργα του Μάρκου Καμπάνη, ενώ συμπλέουν σε ένα ρεύμα ιστορίας της τέχνης, πηγάζοντας ακόμη και από δημιουργίες του 19ου αιώνα, εκβάλλουν σε ένα τοπίο με έντονο το προσωπικό ιδίωμα του καλλιτέχνη.

Η ισορροπία ανάμεσα σε δύο σύμπαντα, ακόμη και στο θεολογικό και το κοσμικό, όσο και η καλλιέργεια μιας ιδιαίτερα δουλεμένης αισθητικής ματιάς μάς παραδίνουν το Αγιον Ορος του Μάρκου Καμπάνη ανόθευτο, σχεδόν παρθένο, αλλά απροσδιόριστα οικείο. Η ενότητα με τη σε εξέλιξη αγιογράφηση στο Μετόχι της Ι. Μ. Ιβήρων στην Κορνοφωλιά Εβρου μάς φέρνει αντιμέτωπους με τη δυνατότητα παραγωγής υψηλής τέχνης μέσα στα θρησκευτικά μνημεία της χώρας.

Επιμέλεια έκθεσης: Ιωάννα Αλεξανδρή. Κατάλογος, εκδόσεις Ινδικτος. Υποστήριξη: Αγιορείτικη Εστία, Πολιτιστικό Κέντρο Αμπελος. Διάρκεια έως 14/3 (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, Βασιλίσσης Σοφίας).

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_10/02/2010_390200